INTERNATIONALE KONTAKTEN

De voortschrijdende mogelijkheden van vervoer hebben het mogelijk gemaakt de internationale contacten tussen onze dorpen en het buitenland steeds groter te maken. Zo vlogen vele jongelui na de Tweede wereldoorlog, maar ook nu nog, van tijd tot tijd uit als emigranten naar alle werelddelen. Vakanties in het buitenland in vele landen van Europa zijn heel gewoon in de zomer en zelfs in de winter. Gingen de reizen eerst heel voorzichtig met bedevaartgangers naar Banneux in België, naar Kevelaer in Duitsland of Lourdes in Frankrijk, geleidelijk aan werden ook Fatima in. Portugal en Rome bezocht. De echte vakantiegangers wilden genie¬ten van de zon, het water, de stranden van de zee, aan de Middellandse kusten in Spanje en Italië of op een van de eilandjes daar in de buurt. Busreizen en treinreizen daarheen werden georganiseerd, maar al gauw waren ook de vliegtuigreizen heel gewoon. Men schrok er ook niet meer voor terug met de auto duizenden kilometers af te leggen door vele landen in Europa. Naar Engeland ging het nog per boot, maar Europa werd te klein. Noord-Afrika kwam in trek en Israel werd bezocht. De grote oceaan over naar Canada, naar New York in Amerika, naar Australië en nog verder. Zo kon het gebeuren, dat iemand uit Hernen ene Bergharense tegenkwam in Griekenland en iemand uit Leur in Rome niet alleen Nederlands hoorde praten, maar zelfs Haores. Daarnaast groeiden ook zakelijke contacten met het buitenland. De ondernemersgeest van de Nederlanders, ook uit onze gemeente, werd ook in het buiteland wakker. Er werden nieuwe mogelijkheden ontdekt, produkten in- en uitgevoerd en er groeide een blijvend zakelijk contact, dat soms een rijk bestaan bood door de grotere mogelijkheden van afzet, maar ook van invoer. Koeien en varkens kwamen en gingen de grens over. Het Franse vlees werd hier gegeten en in Italië onze varkenshammen. Spaanse sinaasappelen worden hier ingevoerd en de Bergharense appelen worden gegeten in Tunesië. De gemeste Franse limousines worden hier geslacht en de Nederlandse gehaktballen in Parijs verorberd. Ook ondernemers uit Bergharen, Hernen en Leur bleven daarbij niet achter. Hun zakelijk instinct legde beslag op wat het buitenland in grote mate bood. En niet alleen de ondernemers. Ook sportlieden vonden er hun weg, bewogen zich inter¬nationaal en maten hun sportieve krachten op velerlei sportgebied met de buitenlanders, Muzikale inlandse prestaties werden door buitenlanders ontdekt en ze speelden en zongen de grens over en etaleerden daar hun talenten. Dat ging over en weer. Nu treden daarbij enkelen op de voorgrond door hun persoonlijke prestaties of hun zakelijk inzicht, hun durf en doorzettingsvermogen, hun bijzondere contacten of inzet. Opvallend zijn daarbij – zonder waarschijnlijk volledig te zijn – de volgende internationale betrekkingen tussen Bergharen-Hernen-Leur en het grote buitenland.

VARKENSWEEGINRICHTING EN EXPORTPLAATS

Op 20 september 1975 werd op de Aaldert in Bergharen door de Gebr. Gerard en Antoon van Os een varkenswegerij geopend. Datzelfde gebeurde nog eens op 17 januari 1981, dus ruim 5 jaar na elkaar. Beide op de Aaldert, maar wel een kleine kilometer van elkaar. Met de eerste weeginrichting werd in een duidelijke behoefte voorzien. Die eerste inrichting verdween door de opening van de tweede inrichting en die was noodzakelijk, omdat het bedrijf uit zijn jasje was gegroeid. Niet alleen het terrein en het gebouwencomplex hebben grote afmetingen aangenomen, maar er is ook een ultramoderne elektronische weegschaal in gebruik genomen, waarvan er in ons land slechts een paar zijn te vinden. Het is sindsdien een af- en aanrijden van grote vrachtwagens met aanhangers. Uit het hele land komen ze en na de weegschaal te zijn gepasseerd vertrekken ze naar bijna alle landen van de E.E.G. Sinds de ingebruikname van de nieuwe inrichting, nu bijna drie jaar geleden, is er nog steeds een duidelijke stijging van het aantal varkens. Het gemeste Nederlandse varken legt dus grote afstanden af en gaat op de internationale toer met eigen ‘varkensbussen’. Het bedrijf van de Gebr. van Os is van vader op zoon gegaan. Al in 1891 is het be¬drijf opgericht door grootvader Antoon van Os in Tiel. Van hem is nog bekend, dat hij op 10 januari 1891 de eerste zeug verhandelde. Het ging toen allemaal mondjesmaat, want het varkensbestand was nog maar erg klein. Het bedrijf bestaat nu dus bijna 93 jaar. Ondanks de economische teruggang floreert dit bedrijf en hoopt op internationaal gebied vanuit Bergharen de huidige bekendheid te houden en zelfs uit te breiden. De Gebr. van Os zijn er zich ten volle van bewust, dat zij met de sterke ontwikkelingen moeten meegaan, maar die ontwikkelingen houden zij nauwkeurig in de gaten. Niet voor niets staat op een van hun eigen veewagens: DE TIJD ZAL HET LEREN!

CONSTRUCTIEBEDRIJF

M.C.B. is de afkorting voor Moors Constructiebedrijf te Bergharen, dat in de bebouwde kom geen uitbreidingsmogelijkheden meer kon krijgen en in 1975 verdween naar het nieuwe industrieterrein aan de Breekwagen. Door uitbreiding in de loop der jaren is er nu een vloeroppervlakte van ongeveer 4000 vierkante meter en het ziet er naar uit, dat de top nog niet is bereikt. In de dorpskom was het overigens al een hele ontwikkeling om over te schakelen van een in 1939 gevestigde dorpssmederij naar een constructiebedrijf, waar een tijd lang één kipwagen per dag werd geproduceerd. Er werd met de tijd mee gegaan. Grote werken werden onder handen genomen en het personeelsbestand breidde zich uit. Dat ontging de bedrijven in het buitenland ook niet en daarom kregen zij de kans ook daar een gedeelte van de produktie af te leveren. De eerste internationale bekendheid kwam door de levering van aluminium- en staalconstructies. Zo gingen er verder onderdelen voor schepen en pontons naar het olieland Koeweit, terwijl er ook door toelevering aan andere bedrijven en instanties een aantal hier uitgevoerde werken bij de oliemagnaten in het Midden-Oosten terecht kwam. Schoorstenen en lichtleidingen werden gemaakt voor een firma in West-Duitsland. Bepaalde constructies werden ontworpen en gemaakt voor Neu Ulm en Hamburg. Voor een Luxemburgse firma werden aluminium smeltovens gebouwd om die weer in Duitsland bij het wereldbekende Kruppbedrijf te plaatsen. Voor binnen- en buitenland werden vele stuwen en kleppen voor de waterbeheersing gemaakt. Deze zijn volautomatisch uitgevoerd en voorkomen veel onheil bij overmatige waterval.

FOURAGEBEDRIJF

Rijdend op de internationale autowegen in ons land, maar ook in het buitenland, komt men nog licht een van de tien vrachtwagens met aanhangers van Fleuren B.V. tegen. In het oogstseizoen worden er zelfs nog enkele gehuurd. Fleuren aanvankelijk als molenaarsbedrijf begonnen, heeft zich sterk ontwikkeld in het eigen vervoer en is uiteindelijk een fouragebedrijf geworden van grote omvang, dat sinds het midden der zestiger jaren ook zijn weg naar het buitenland heeft gevonden. Vanuit Duitsland worden hooi, stro, snijmais en andere ruwvoerders geimporteerd via een eigen Duitse onderneming in Kleef. In 1983 is gestart met fabricage op het bestaande bedrijf van stro tot haksel, hetgeen gebruikt wordt voor ligboxenstallen. Dit wordt in plastic verpakt. Er was, wat dat betreft, een gat in de markt en daar is de firma op tijd ingespron¬gen. Ook in de toekomst zijn verdere ontwikkelingen te verwachten, zowel internationaal als nationaal.

TRANSPORTBEDRIJF

Toen Jan Wijtmans in Hernen begin 1918 trouwde, was hij in het rijke bezit van een ‘perd en kar’. Hij mocht zich voerman noemen en was niet te lui om alle werk op zich te nemen wat hem maar enigszins lag om wat centen in het laatje te brengen. Zo op het einde van de eerste wereldoorlog en enkele jaren erna lukte dat nog wel, maar in de crisistijd in de dertiger jaren werd dat moeilijker. Toch bleef hij niet stil staan, want hij kocht juist in die tijd een T-fordje, dat meer beweging bracht in de vervoersmogelijkheden. Na de eerste wereldoorlog zijn zijn beide zoons Arnold- en Hendrik met een vrachtwagen vee en allerlei materialen gaan vervoeren. Helaas zijn zij beiden te jong overleden. Kleinzoon Jan, zoon van Hendrik, en dus genoemd naar zijn grootvader, is rond 1980 begonnen met internationaal transport naar de Beneluxlanden. Met een truck, een oplegger en trailer is hij vaak met 2 knechts op pad voor het vervoer van containers en nog wat andere goederen zoals pallats, hout, e.d. Het bedrijf is nog zoals vanouds gevestigd aan de Dorpsstraat in Hernen, dichtbij en bijna tussen de nieuwbouw van het Klompenkampje en de Kranenhof, maar levert geen problemen op voor de omgeving. Steeds meer komt men er ook op terug om dergelijke bedrijven, die geen hinder veroorzaken, uit de dorpskom te laten verdwijnen. Ze zijn er nu eenmaal en het dorp is er mee opgegroeid en vergroeid. Dat dit nu ook nog op de internationale toer is gegaan, is mooi meegenomen om Hernen meer bekendheid te geven in het buitenland.

VARKENSFOKBEDRIJF

In de loop der jaren moesten de meeste boerenbedrijven overgaan naar schaalvergroting en zo zijn er ook vele gespecialiseerde bedrijven ontstaan. De ene boer stapte over naar uitsluitend melk- en jongvee, de andere naar fokvar-kens en/of mestvarkens. De volgende naar legkippen of mesthanen. Slechts enkelen -en dat geldt hier voor Herhen en Leur- stapten over naar akkerbouw en ook zijn er nog wat gemengde bedrijven overgebleven. Ook op dat gebied wordt er internationaal gewerkt. Een enkeling doet dat doelbe¬wust, maar een aantal weet nauwelijks waar al het verkochte vee blijft. Zo is er ook op de Aaldert in Bergharen een jaar of zeven geleden bij Jozef Peters een bedrijfje ontstaan met sterzeugen onder auspiciën van het Stamboek Oost-Gelderland, dat zorgt voor export naar het buitenland. Die sterzeugen zorgen samen met de K.I. (Kunstmatige Inseminatie) voor uitstekende nakomelingen, die worden afgeleverd aan het buitenland, om daar verder mee te fokken. Al is op de Aáldert dan geen sprake van een mammoetbedrijf, het spreekt toch duidelijk mee voor een kleine ondernemer, die zodoende op eigen wijze buitenlandse betrekkingen onderhoudt. Zijn jonge varkens komen o.a. terecht in Spanje, Italië en Griekenland, maar gaan ook de oceaan over naar Curaçao en zelfs naar Japan.

ZANGERESSENDUO MAYWOOD

Sinds 3 januari 1983 woont het Zangeressenduo Maywood (Caren en Alice de Vries) in een landhuis nabij de Hervormde Kerk te Bergharen. Dit duo, dat voordien enkele jaren in Uitwellingerga in Friesland woonde, heeft hier intussen een eigen muziekstudio opgebouwd. Maywood heeft een grote internationale bekendheid over de gehele wereld. In 35 landen zijn er van dit duo platen verschenen. Vooral in een land als Japan kregen zij een grote vermaardheid. Naast enkele gouden platen hebben zij sinds kort ook een platina-langspeelplaat met de bekendste gezangen van Maywood. Tot nog toe is er bijna uitsluitend in de Engelse taal gezongen, maar nu de gemeente wordt opgeheven, is er een lied in het Nederlands aan de produktie met een eigen compositie toegevoegd. En dat niet alleen. Het is een soort volkslied van Bergharen, Hernen en Leur, dat op de afscheidsavonden door hen en door het Hernens gemengd zangkoor wordt gezongen en door de fanfare St. Anna wordt gespeeld.

‘Bergharen, Leur en Hernen
in ’t Maas en Waalse Land
geen plaats kan ze evenaren
in heel ons Nederland’.

Dat zijn de eerste regels van het refrein, dat we straks ongetwijfeld bij herhaling zullen gaan zingen. In hoeverre Maywood dit verder uit kan bouwen, is niet te voorzien, maar wel zal Bergharen ook door dit zangeressenduo internationaal steeds meer bekendheid gaan krijgen in vele landen van de wereld.

MOTORCROSS

Het zijspanduo Gerrie van Hout en Henk Schrijver uit Bergharen

Toen in 1955 de MAC Maas en Waal de eerste motorcrosswedstrijd op de berg in Bergharen organiseerde, was er nog geen sprake van internationale wedstrijden, maar al na een paar jaar begon Bergharen internationaal mee te spreken. Nooit tevoren had Bergharen zo’n internationale bekendheid gekregen. Het terrein werd zelfs goed bevonden voor de wereldkampioenschappen waaraan o.a. Zweden, Duitsers, Fransen, Tsjechen, Belgen, Oostenrijkers, Italianen en ook nog Russen en Japanners deelnamen. Zo’n vijfentwintig tot dertigduizend toeschouwersaantal was heel gewoon. In de buitenlandse pers prijkten Bergharense foto’s. Bekend is het verhaal van een buitenlander, die op zoek was naar Nijmegen en daarheen via het blijkbaar meer bekende Bergharen werd verwezen. Dergelijke wedstrijden zijn intussen van het toneel verdwenen, maar het internationale is wel gebleven bij de plaatselijke motorclub de Zandduivels, die sinds 1975 bijna ieder jaar nog buitenlandse rijders aantrekken voor de crosswedstrijden in het rulle zand. Het Bergharense duo Henk Schrijver en Gerrie van Hout als bakkenist wist bij zijspanraces van de M.O.N. al eens het Nederlands kampioenschap te behalen en tijdens een internationale cross voor het wereldkampioen¬schap als derde te eindigen. Van het ene volgt vanzelf het andere en wie dan eenmaal hier een motorcross-wedstrijd heeft gezien, kan ook de prachtige natuur en de schitterende heuvelrug niet zijn ontgaan. Daarvoor komen er geleidelijk aan ook meer uit het buitenland naar hier.

EUROCAMP 1979

In het jaar van het kind – 1979 – werd in Bergharen van 3 t/m 9 augustus op de berg een Eurocamp georganiseerd door Jong Nederland. Hieraan namen ongeveer 625 kinderen van 10-14 jaar met hun leiders of leidsters deel. Bergharen werd uitgeroepen tot EURODORP. Het motto was: ‘Het spel, al lijkt het zonder zin, er zit een hele wereld in’. Er namen aan deel groepen uit Italië, Zuid-Frankrijk, Oostenrijk, Zwitserland, Engeland, België, West-Duitsland en Nederland. Er werd een grote tent van 40 x 60 meter opgebouwd, 8 tenten van 20 x 10 en dan nog 160 kleinere tenten. Het was een enorme organisatie, waarbij een groot deel van de bevolking voor hulp bij de opbouw en afbraak en zelfs een grote legergroep van de Luchtmacht zorgde. Ook het bezoek van de kinderen aan de gastgezinnen was een enorme belevenis. Het Duits, Frans, Engels en Italiaans werd voor iedereen verstaanbaar en er zijn nog vele contacten van overgebleven. Voor de bevolking van Bergharen was er als dank en herinnering een herinneringsbord, dat – zoals op één van de foto’s is te zien – wordt uitgereikt aan iemand, die zich ‘in uniform’ geweldig voor het kamp had ingezet. Bovendien werd er door een Italiaanse deelnemer-kunstenaar een monument ontworpen en op de berg geplaatst. Ook dit zal in lengte van dagen als herinnering aan dit Eurocamp blijven staan. Bergharen heeft hierdoor bij zeer velen een internationale bekendheid gekregen. Het is de bedoeling iedere vijf jaar een Eurocamp te houden. In 1984 zal dit in Oostenrijk worden gehouden en daaraan zal ook Jong Nederland, dat Bergharen een warm hart toedraagt, deelnemen.

Herinneringsbord aangeboden aan Thé Toonen Dekkers (‘in uniform’}. Links direkteur Jong Nederland Jan Moors en rechts burgemeester van Borne.

Het Euromonument geplaatst op de Zandberg in 1979. Links de Italiaanse ontwerper.

FIETSCROSS

Ook al vermeld bij de gegevens over de verenigingen, verdient toch deze cross en met name een van de Bergharense beoefenaren van deze sport, Pierre van Zuijlen, een internationale vermelding te krijgen. Deze nu 15-jarige fietscrossexpert behaalde in 1981 het Nederlands kampioenschap en deed in 1982 voor het eerst mee aan de Europese kampioenschappen en met sukses. Na een aantal vóórwedstrijden tegen buitenlanders wist hij ook het Europees kampioenschap te behalen onder de 14-jarigen. In 1983 werd de concurrentie vanuit het buitenland steeds groter, maar na een glansrijke overwinning in Engeland, had hij pech in Frankrijk, doch een tweede plaats zat er wel in. De wereldkampioenschappen in 1983 werden in Slagharen, in ons land dus, gehouden en nu moest Pierre aantreden tegen goed getrainde Amerikanen. Dat hij het wereldkampioenschap niet zou behalen, had hij van tevoren wel verwacht. Het was voor hem echter al een enorme beleving om,zijn krachten met de beste fietscrossers ter wereld te mogen meten en was met een vijfde plaats tevreden. Na het behalen van het Nederlands kampioenschap bij de 15-jarigen in 1983 mag hij in 1984 weer een gooi doen naar het Europese kampioenschap en het Wereldkampioenschap bij de 16-jarigen. Mogelijk, dat hij dan wel heel ver van huis zijn woonplaats Bergharen ook internationaal een duwtje in de hoogte kan geven.

HIER EN GINDER

De gestencilde bladzijden van Hier en Ginder liggen gereed voor het verzamel- en bindwerk.

Over de gehele wereld verschijnt vanaf 1960 het maandblad Hier en Ginder onder de missionarissen, zendelingen, ontwikkelingswerkers en emigranten. Er zijn internationale contacten met de Verenigde Staten, Canada, Suriname en Brazilië. Met Australië en Nieuw-Zeeland, met de Philippijnen, met Indonesië en Nieuw-Guinea. Met Ghana, Mali, Cameroen, Malawi, Zambia en Zuid-Afrika. Met België, Frankrijk, Oostenrijk en West-Duitsland. Het is in de loop der jaren een druk internationaal contact geworden, waardoor Bergharen, Hernen en Leur en ook nog vele mensen daarbuiten op de hoogte werden gebracht van het wel en wee in het buitenland en van het belangrijke werk, dat mensen uit onze dorpen daar al vele jaren hebben verricht. Daartegenover gaan de nieuwtjes van hier over naar ginder en zo blijven de harde werkers ginder volledig op de hoogte van de stand van zaken hier.