Een boek over Bergharen is nauwelijks iets bijzonders. Er is al herhaalde malen en ook in het verre verleden over Bergharen, Hernen en Leur geschreven. In de Geldersche Volksalmanak en de verzameling van Gelre komen onze dorpen bij herhaling aan de orde. Het aardrijkskundig woordenboek van A.J. v.d. Aa uit 1844 en de geschiedenis van het Bisdom Den Bosch van L.H.C. Schutjes uit 1870 zijn belangrijke informatiebronnen. Door de oud-archivaris A.H. Martens van Sevenhoven werd in Gelre in 1922 over de Heerlijkheid Leur gepubliceerd. De oud-klompenmaker Daan van Oss uit Bergharen schreef in 1934 op 82-jarige leeftijd veel op in een schrift en dat werd door Johan van Oss in 1974 omgezet in een aantal artikelen in De Gelderlander onder de titel ‘Van het heulmes in de pen’. Oud-gemeentesekretaris L. v.d. Heuvel schreef in 1938 het boekje ‘Onze Lieve Vrouw ter Nood Gods’. Direkt na de Tweede Wereldoorlog schreef Henk Manders zijn boek ‘Het Land tussen Waal en Maas’ en in 1981 herschreef hij dat boek en verwisselde Waal en Maas door Maas en Waal en nam er nieuwe foto’s in op. Ook hierin ruime aandacht voor onze geschiedenis. In 1965 verscheen van Huub van Heiningen ‘De historie van het Land van Maas en Waal’ en in 1971: Tussen Maas en Waal, 650 jaar geschiedenis van mensen en water’ en ook hij kon natuurlijk niet om onze dorpen heen. Door dominee H. ten Boom werd in 1970 een boekje uitgegeven over ‘de vestiging van de Gereformeerde Kerk in Maas en Waal’ en in 1971 ‘over de Dorpskerjc in Bergharen’. Over het onderwijs verscheen in 1975 het boekje ‘150 jaar onderwijs Herven-Leur’ en in 1980 ‘125 jaar Protestant Christelijk Onderwijs 1855-1980’. Jan Wuis uit Amsterdam schreef in 1972 ‘Bergharen, het fysiek milieu’ als scriptie en in 1975 Hugo van Capelleveen ‘De oude Kerk in Leur Tijdens Kerkepad 1981 werden de verhalen over O.L. Vrouw ter Nood Gods samengevat en er een beschrijving van de R.K. Kerk van Bergharen aan toegevoegd. In het Bisdomblad van het Bisdom Den Bosch werd in 1974 opgenomen: ‘een Franciscanerburcht parochie H. Judocus Hernen-Leur’. In het Gelders Molenboek van 1968 zijn ook onze molens niet vergeten en ‘Het Handboek in de Staatkundige Geschiedenis der Nederlanden 1959’ is ook voor ons van belang. Het blad van de Historische Vereniging Tweestromenland, ,van de Genealogische Vereniging en Hier en Ginder zijn goed voor een groot aantal artikelen op historisch gebied. Een bundeling daarvan zou zeker tot een paar boeken leiden. Over het kasteel van Hernen zijn al zovele artikelen geschreven, dat een opsomming daarvan ondoenlijk is. De Stichting Vrienden der Gelderse Kastelen te Arnhem zal ongetwijfeld de hele verzameling in haar bezit hebben. De parochie Hernen-Leur heeft voorts een eigen parochieblad ‘Onder Ons’ en de voetbalverenigingen Uni en Hernam en de tennisvereniging Harava vermelden hun sportgegevens in eigen clubbladen. Van belang voor de historie zijn ook de vele films, dia’s en foto’s, welke zijn verzameld. De eerste film is van 1956. Volledig is deze opsomming zeker niet en er ligt nog zoveel opgeborgen in de archieven, dat er nog heel wat boekwerken kunnen worden gevuld. Nadat de vorige onderwerpen van dit boek waren verzameld en uitgewerkt moest de conclusie worden getrokken, dat er een nog grotere beperking moest worden opgelegd dan in de inleiding werd vermoed. Een keuze moest worden gemaakt tussen het uitgebreid beschrijven van slechts een aantal onderwerpen of van alles een korte beschrijving geven. Voor het eerste is gekozen, omdat juist de kleinste bijzonderheden vele lezers aan zullen spreken. Zo kwamen de volgende onderwerpen niet of nauwelijks aan de orde:

A — Armenzorg – ambtenaren – ambtswoning.
B — Begraafplaatsen – boterfabrieken – bibliotheek – buurmeesters – bestemmingsplannen – belastingen – bouwen – bedelarij.
C — Commissies – cadaverplaatsen – campings.
D — Destructor – diepvries – drank- en horecawet – dia’s.
F — Films – foto’s – financiën.
G — Gas – gezondheidszorg – grond aan- en verkopen, gemeentewerken – gemeenschappelijke regelingen.
H — Hand- en spandiensten – hinderwet – houtverkoop – hooggerichtshof – hondenbelasting.
I — Industrie.
J – Jacht.
K — Kasteel – kerken – kapelberg – kamperen – klokken – kraaienverdelging.
L — Loterij – Legaat van Cooth – Landstorm.
M — Markt – muziekkiosk – molens – Middenstandsvereniging – Monumenten- zorg – (Hernens) meer.
N — Natuurschoon.
O — Onderwijs – onderscheidingen – opgravingen – ontgrondingen – omroepen – oudercommissies – ontvangers.
P — Processies – peuterspeelzalen.
R — Riolering – ruilverkaveling – reinigingsrechten – rijwielplaatje – recreatie.
S — Spoorwegplan – stuw – scholen – straatbelasting – schutskooien.
T — Trekhonden – Tiendrecht – toeristenbelasting – tunnel.
V — Vuilnisbelten – vuilnisophaaldienst – visvergunningen – verkeer – vervoer – verordeningen – verkiezingen – vlaggen – veeteelt – veeverzekering – vermakelijkheidsbelasting -verhuur – verpachtingen – viaducten.
W — Watersnood – werkgelegenheid – wolven – werkverschaffing.
Z — Zuiveringsinstallatie.

Schrijfstof dus te over!

Het einde van de gemeente Bergharen nadert echter zeer snel. Op 28 december zal in Bergharen en op 29 december 1983 in Hernen afscheid worden genomen met o.a. de uitreiking van dit boek over een gedeelte van de historie van deze gemeente. Het verzamelen van de gegevens voor dit boek, dat kan niet worden ontkend, was geen kleinigheid en aan de kleinste dingen moesten soms uren en dagen worden besteed, maar het waren ook vaak gezellige uren en dagen. Het verwerken in een behoorlijk leesbare tekst, kostte daarna ook nog beduidend meer tijd dan van te voren kon warden voorzien. De tijd drong echter en het was na alle publicaties hierover niet te maken om er niet op tijd mee klaar te komen. Voeg daaraan toe, dat het voor een groot deel ook als een hobby moet worden gezien, dan zijn het vele werk en de inspanning gauw vergeten. Wordt er hier en daar eens een oneffenheid in tekst of stijl ontdekt, dan zal de kritiek daarover, maar dan wel opbouwende kritiek, gaarne worden meegenomen voor rectificaties en voor geschrijf in de toekomst. In de loop der jaren zullen er ongetwijfeld misschien ook als reactie op gegevens, die in dit boek zijn verwerkt, aanvullingen nodig zijn om daarmee belangrijke feiten aan de vergetelheid te onttrekken. Daarbij zullen ook de vele nog voortlevende volksverhalen een belangrijk aandeel kunnen leveren. In dat alles ook nog een inbreng te mogen hebben en daarmee de bevolking, maar ook alle lezers, veel genoegen te laten beleven, is de wens van

de laatste sekretaris van Bergharen,

Jan van Gelder.