Artikel uit de Gelderlander van 9 december 2009 door Peter Deurloo : linkerpagina en rechterpagina.
Artikel uit de Gelderlander van 15-04-2008
Erfenis Jan van Gelder is in goede handen
Door Peter Deurloo
BERGHAREN – Hij keek goedkeurend toe toen Buby den Heeten in 2002 het oude gemeentehuis van Bergharen aan het renoveren was. Jan van Gelder zat er zelf ook nog in zijn begintijd als ambtenaar van de gemeente Bergharen.
Hij kon het waarderen dat het onttakelde ex-gemeentehuis, waar hij opklom tot gemeentesecretaris, zijn oude luister terugkreeg. Want Jan van Gelder – hij overleed in 2003 – was een verzamelaar van al het Bergharense, zonder rem. Den Heeten en Van Gelder raakten bevriend. Toch was het voor Den Heeten wel even schrikken toen Van Gelder op zijn sterfbed vroeg diens papieren nalatenschap op zich te nemen. Buby den Heeten: “Ik zei dat ik dat als persoon niet kon doen. Ik woonde net in het dorp en het voelde alsof ik er met de kroonjuwelen vandoor zou gaan. Terwijl er mensen waren die er wel een arm of een been voor wilden geven om in het bezit van die spullen te komen.”
Drie dagen voor zijn overlijden richtte Van Gelder een stichting op met Den Heeten als voorzitter en Jans dochter Annie van Gelder als bestuurslid. Samen beheren zij nu de Bergharense schat. “Van archieven wist ik niks. Ik ben op de universiteit navraag gaan doen naar de historische waarde van de collectie. Die blijkt niet zo groot. Maar als sociologisch document van het dorp is ze goud waard, zo werd mij verzekerd.”
De stichting heeft tot nu toe niet zo stevig de trom geroerd. “We wilden eerst iets te presenteren hebben. En we waren alleen een stichting met een heleboel papieren, maar geen stuiver in kas. Den Heeten is dan ook druk bezig met fondsenwerving. Maar met name het werk van vrijwilliger Anton de Wildt, die de afgelopen jaren noeste arbeid verrichtte en een beschrijving van de collectie maakte, is van onschatbare waarde. “Anton is archivaris. Hij is het beste dat ons is overkomen”, zegt Den Heeten. Het beschrijven is nog steeds in volle gang. Op de website van de stichting is het archief inmiddels deels ontsloten. Straks moeten daar digitaal allerlei stukken over Bergharen, Hernen en Leur te raadplegen zijn. Ook herpubliceert de stichting digitaal het boek dat Van Gelder schreef bij de opheffing van de gemeente Bergharen in 1984. De stichting heeft vele tientallen strekkende meters paperassen. Ze omvat acht kubieke meters. Telefoonboeken vol krantenknipsels, kopieën van persoonsbewijzen uit de oorlog, gemeentelijke stukken, gegevens over herkomst van straatnamen. Er was weinig dat Van Gelder niet verzamelde. Straks krijgt alles een plek in kulturhus De Zandloper. Daar wil de stichting ook exposities inrichten uit de collectie. “Ook de school in het kulturhus kan er gebruik van gaan maken. En samenwerking met de bibliotheek zorgt ervoor dat bezoekers straks documenten kunnen inzien. Dat is echt bijzonder en een meerwaarde voor de bieb.”
Artikel uit de Gelderlander van 10-06-2003:
Jan was het cement van de Bergharense samenleving.
Door onze verslaggeefster.
BERGHAREN – Op donderdag 5 juni is Bergharenaar Jan van Gelder, vlak voor zijn 77e verjaardag overleden.
Van Gelder was een van die mensen die het cement van dorpssamenleving zijn. Door zijn werk als gemeenteambtenaar en zijn inzet in het verenigingsleven. Maar ook als oprichter en schrijver voor het dorpsblad Hier en Ginder. Hij hield de inwoners van Bergharen, Hernen en Leur op de hoogte van het wel en wee in de plaatselijke samenleving en de derde wereld. Daarnaast was hij actief als amateur-historicus. Hij had een uitgebreid archief over het streek- en kerknieuws en schreef artikelen en boeken over de streekgeschiedenis.
Ook is hij jarenlang correspondent van De Gelderlander geweest. Hij gaf de redactie de nieuwsberichten van Bergharen, Hernen en Leur door.
Van Gelder werd in Maasbommel geboren en volgde het seminarie in Tilburg. Dat maakte hij in zes jaar af maar de behoefte om priester te worden was voorbij.
Van Gelder kwam terug in Maas en Waal en werd gemeente-ambtenaar. Hij zat even op de secretarie van Horssen en Druten maar in 1947 begon hij in Bergharen en daar is hij gebleven.
Door zijn werk kwam Van Gelder veel met plaatselijke verenigingen in contact. Met toestemming draaide hij clubblaadjes en dergelijke in elkaar op de gemeentelijke stencilmachine. Vanaf 1960 werd in de secretarie ook Hier en Ginder, het maandblad van het Bergharense missiethuisfront afgedrukt. Van Gelder van een van de medeoprichters van het thuisfront. Dat zamelde geld in voor Bergharense paters en zusters in verre streken.
In Hier en Ginder werden de inwoners van Bergharen, Hernen en Leur op de hoogte gehouden van het wel en wee van bijvoorbeeld pater Van Oss in Australië, pater Ponje in Kameroen, pater Verheijen in Nieuw-Guinea, zuster Willemsen in Indonesië en zuster Hendriks in Zaïre.
Maar het maandblad hield ook de missiegangersop de hoogte van het nieuws in Bergharen en omstreken. Het was tegelijkertijd een blad met dorpsnieuwtjes.
Hier en Ginder heeft 47 jaar bestaan. In 1997 is het opgegaan in het nieuwe dorpsblad Op de Hoogte maar Jan van Gelder leverde nog jarenlang trouw zijn blaadjes in van het missiethuisfront.
Jan van Gelder was de laatste gemeentesecretaris van de gemeente Bergharen. Enige jaren later, in 1984, ging Bergharen op in de gemeente Wijchen. Van Gelder bleef in Bergharen, hij bemande in zijn eentje de plaatselijke hulpsecretarie.
Bijbaantjes had hij in zijn werkzame tijd genoeg. Bijnamen ook: de hulpburgemeester of de hulppastoor van Bergharen.
Behalve bij het missiethuisfront zat Van Gelder bij de historische vereniging Tweestromenland, hij zat in het kerkbestuur, bij muziekvereniging Sint Anna, het Samenwerkingsverband Ouderen. Hij was betrokken bij de dodenherdenking en de restauratie van het kerkje in Leur.
Na zijn pensionering in 1992 bleef hij actief in het Bergharense dorpsleven zolang zijn gezondheid het toeliet.
Vanavond is er om 19.00 uur een avondwake in de parochiekerk van Bergharen. De uitvaart van Jan van Gelder is op woensdag 11 juni in de parochiekerk van Bergharen. Hij wordt begraven op het naastgelegen kerkhof.
+++++
Artikel in de Waalkanter van 7 december 2005 (bewerkt).
Foto: Algemeen directeur Gerrit-Jan Bezemer van de Rabobank Maas en Waal reikt een cheque van
€ 1500,- uit aan de Jan van Gelderstichting. Deze uitreiking vond plaats in het kader van de opening van het nieuwe Rabobankgebouw aan de Dorpsstraat in Bergharen. (foto H. van Ommen)
+++++
Artikel in Op de Hoogte – I
Jan van Gelder Stichting
Op 5 juni van dit jaar is Jan van Gelder op 76 jarige leeftijd overleden. Vrijwel alle lezers weten dat Jan in de loop der jaren een schat aan informatie heeft verzameld over het leven in Bergharen ,Hernen en Leur en de inwoners van deze dorpen. Jan publiceerde regelmatig in dit blad en menigeen die iets wilde weten over de historie van bijvoorbeeld gebouwen of personen kon bij Jan te rade gaan. Jan heeft twee boeken geschreven, waarvan het bekendste is: “GEMEENTE BERGHAREN zoals’t was 1818-1984”
De door Jan opgebouwde collectie historische documenten en voorwerpen is zeer divers en bestaat onder meer uit alle jaargangen van Hier en Ginder en Op de Hoogte, veel knipselmappen met berichten over de (voormalige) gemeente Bergharen, 70 ordners met documentatie over personen, missie, bedrijven, verenigingen, kapelberg, kasteel, molens, overlijdensberichten, maar ook uit feestgidsen, trouwmissen, carnavalsprogrammaboekjes, kortom te veel om op te noemen.
Jan wilde graag dat al deze informatie behouden zou blijven en is vlak voor zijn overlijden nog in de gelegenheid geweest om de Jan van Gelder Stichting op te richten waarin zijn historische collectie is ondergebracht. De stichting heeft als doel:
Het in stand houden en waar mogelijk uitbreiden van de door Jan van Gelder aangelegde, aan de stichting geschonken, verzameling historische gegevens over de (voormalige) gemeente Bergharen met het doel deze gegevens primair ter beschikking te houden van (en indien mogelijk ten toon te stellen aan) de inwoners en voormalige inwoners van het gebied dat de voormalige gemeente Bergharen (inclusief Hernen en Leur) bestrijkt.
Ook de laatste jaren heeft Jan nog veel verzameld maar ontbrak het hem aan de gezondheid en tijd om alles te rubriceren zoals hij gewend was. Zodoende zal er ook nog veel moeten worden uitgezocht en gerubriceerd.
De Jan van Gelder Stichting onderzoekt op dit moment de mogelijkheden om de collectie voor Bergharen, Hernen en Leur te behouden.
Het zou prachtig zijn indien het mogelijk wordt om ergens in de dorpen een (permanente) tentoonstellingsruimte in te richten waar iedereen van de collectie van Jan zou kunnen genieten. In afwachting van zo’n mogelijkheid moet de omvangrijke collectie worden gesorteerd en op een geschikte plek worden opgeslagen. Tot het moment dat er een plek is gevonden om (delen van) de collectie tentoon te stellen, zouden delen van de collectie al via het internet “zichtbaar” gemaakt kunnen worden.
Om dat alles te bewerkstelligen heeft de Stichting behoefte aan vrijwilligers die werkzaamheden ten behoeve van het behoud van de collectie zouden willen verrichtten. Concreet wordt gezocht naar personen die bereid zijn jaargangen van de Wegwijs en andere huis aan huis bladen door te spitten op zoek naar artikelen over Bergharen, Hernen en Leur.
Ook zouden we graag in contact komen met mensen die verstand hebben van het beheren van historische documenten en tenslotte zoeken we bedrijven of particulieren met voldoende ruimte om
de collectie, nadat deze is uitgezocht en gerubriceerd in afwachting van een permanente bestemming op te slaan.
Als u op een van de hierboven genoemde punten hulp kunt bieden of vragen heeft over de Jan van Gelder Stichting kunt u contact opnemen met een van de bestuursleden van de stichting, Annie van Gelder (0487-521227) of Buby den Heeten (0487-531700).
+++++
Artikel in Op de Hoogte.
Jan van Gelder Stichting II
Eerder dit jaar heeft u in dit blad een artikel kunnen lezen over de Jan van Gelder Stichting. De stichting heeft als doel het in stand houden en waar mogelijk uitbreiden van de door Jan van Gelder aangelegde, aan de stichting geschonken, verzameling historische gegevens over de (voormalige) gemeente Bergharen om deze gegevens ter beschikking te houden van en zo mogelijk ten toon te stellen aan de inwoners en
voormalige inwoners van het gebied dat de voormalige gemeente Bergharen, inclusief Hernen en Leur, bestrijkt.
Vrijwilligers
In het vorige artikel deed de stichting een oproep voor vrijwilligers die iets voor de stichting kunnen betekenen. Verschillende personen hebben op deze oproep gereageerd en de Stichting is erg blij met deze belangstelling. Nog niet iedereen die heeft gereageerd heeft ook al daadwerkelijk vrijwilligerswerk kunnen doen. Dat heeft vooral te maken met het feit dat de Stichting de zeer omvangrijke collectie eerst globaal aan het beschrijven en archiveren is. Eén van de vrijwilligers is een professioneel archivaris die veel van zijn vrije tijd in de afgelopen maanden heeft opgeofferd om documenten te ontsluiten en te beschrijven. Inmiddels zijn al honderden documenten beschreven en zijn circa 170 archiefdozen gevuld met Bergharense historie. De heer Visser van de Rabobank in Hernen is zo vriendelijk geweest om in zijn organisatie na te gaan of de stichting een deel van het brandvrije archief
van de bank kan gaan gebruiken om de documenten tijdelijk op te slaan. Dat bleek te kunnen en daardoor heeft de collectie voor de komende tijd een uiterst veilig onderkomen gevonden.
Multifunctioneel centrum
Voorlopig zal het nog niet mogelijk zijn om afschriften van documenten op te vragen of een tentoonstelling van delen van de collectie te bekijken maar dat is op termijn wel de bedoeling. De stichting heeft zich gemeld voor ruimte in het nieuwe multifunctionele centrum en van die zijde is enthousiast gereageerd. Als het mocht lukken om in het nieuwe centrum een permanent archief en tentoonstelling te huisvesten, zou Bergharen daarmee een historisch hart krijgen dat zijn weerga in de weide omgeving niet kent! Binnenkort praat de stichting verder met de initiatiefnemers van het centrum.
Website / internet
De stichting wil via deze weg iedereen die zich heeft gemeld voor vrijwilligerswerk hartelijk danken.
Ook als we nog geen gebruik hebben kunnen maken van uw aanbod, we hebben uw gegevens en te zijner tijd komen we u zeker nog eens om assistentie vragen! De Stichting is voor dit moment vooral op zoek naar vrijwilligers die ervaring hebben met het maken van artikelen voor websites en het digitaal archiveren van documenten. Op termijn zou de Stichting graag de collectie ook via het internet willen ontsluiten. Vooralsnog alleen door een korte beschrijving van de documenten maar later ook door documenten in zijn geheel op het internet te plaatsen. Gelet op de enorme omvang zal het nog zeker tien maar misschien wel twintig jaar duren voordat alle documenten zijn gescand (en dan moet de Stichting flink doorwerken want Jan van Gelder was een verwoed verzamelaar van alles wat met Bergharen te maken had).
Kunt u ons helpen dan kunt u dat melden via info@janvangelderstichting.nl of bellen met nummer 0487-532939. Alvast hartelijk dank!
Buby den Heeten